Tip 1 Diyabet

Diyabet, vücudumuzda pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren bir hastalıktır. Sonuç olarak kişi, yediği besinlerden kana geçen şekeri yani glukozu kullanamaz ve kan şekeri yükselir

Diyabet, çocukluk çağında sıklıkla Tip 1 Diyabetes Mellitus, Tip 2 Diyabetes Mellitus ve MODY diyabet olarak sınıflanabilir.

Tip 1 Diyabetes Mellitus

Diyabet; vücudun besinlerden elde ettiği şekeri enerji olarak kullanamadığı bir durumdur. Şeker vücudun en önemli enerji kaynağıdır ve glukoz olarak da adlandırılır. İnsülin; pankreas beta hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur. Glukozun enerji kaynağı olarak kullanılabilmesi için gereklidir. Tip 1 Diyabet olduğunuzda insülin tamamen yok olmuştur. Vücut insülin üretememektedir.  Diyabet otoimmün bir hastalıktır. Bu vücudun bağışıklık sisteminin kendi organlarına karşı antikor geliştirmesi demektir. Vücut, pankreasın insülin salgılayan beta hücrelerini tanıyamamaktadır. Sonuç olarak beta hücreleri çalışamaz ve insülin salgılayamaz duruma gelir.  Çocuğunuzun pankreas beta hücrelerine karşı antikor gelişmesine neyin neden olduğu tam olarak bilinmemektedir.  Diyabet; başka bir kişiden veya yediğiniz bir gıdadan bulaşmaz. Diyabet stresli bir olaydan ve enfeksiyondan sonra gelişebilir. Ancak bu olaylar, sadece diyabetin belirtilerinin ortaya çıkmasına yol açmıştır, diyabetin nedeni değildir.

Pankreas karın içine yerleşmiş bir organdır, gıdaların sindirim ve kullanımında önemli rol oynamaktadır. Ayrıca insülin ve başka hormonları da salgılar. Diyabette daha önce de belirtildiği gibi insülin salgılayan beta hücreleri parçalanmıştır. Glukoz vücudun en önemli enerji kaynaklarından birisidir. Kan dolaşımı sayesinde vücudun fonksiyonlarını yerine getiren organlarına ve hücrelerine glukoz taşınır. İnsülin kan dolaşımında bulunan glukozun hücre içine girmesini sağlar. Eğer insülin olmazsa gıdalardan elde edilen şeker hücrelerin içine giremeyecektir. Glukoz enerji için kullanılabildiği gibi glikojen şeklinde karaciğerde ve kasta gelecekte kullanım için de depolanır.  Glukoz vücudun en önemli enerji kaynaklarından birisidir. Vücudun tüm fonksiyonları için (yürümek, konuşmak, düşünmek, uyumak, egzersiz yapmak gibi) enerji gerekmektedir. Kan dolaşımı sayesinde vücudun fonksiyonlarını yerine getiren organlarına ve hücrelerine glukoz taşınır. İnsülin kan dolaşımında bulunan glukozun hücre içine girmesini sağlar. Eğer insülin olmazsa gıdalardan elde edilen şeker hücrelerin içine giremeyecektir.

Tip 1 Diyabette Tedavi Nasıl Olmalıdır?

Tip 1 diyabetin tedavisinde değişmez kural insülin enjeksiyonudur. İnsülin kullanılması zorunludur; beslenmenin düzenlenmesi ve egzersiz Tip 1 diyabet tedavisinin en önemli bölümleridir.

İnsülin Tedavisi Nasıl Yapılır?

İnsülin tedavisi; içinde insülin olan hazır insülin kalemleri ile beslenmeye bağımlı olarak her beslenme öncesinde yapılan günde dört doz insülin enjeksiyonu yapılabileceği gibi kişinin yaşam şekline bağlı olarak günde iki doz insülin enjeksiyonu veya insülin infüzyon pompa sistemleri ile yapılabilir. Her şekilde insülin tedavisinde tedavinin diyabet ekibi tarafından aile ile birlikte karar verilerek yapılması gerekmektedir.

Çok kısa etkili insülinler yemek için gereken insülin ihtiyacını karşılar (bolus insülin/tokluk insülini).  Bu nedenle ana öğünlerden (sabah kahvaltısı-öğle yemeği-akşam yemeği) önce yapılmaktadır. Yemeklerden bağımsız olarak gün içinde açlıkta gerekli enerji ihtiyacını karşılamak için uzun etkili insülin yapılması gerekmektedir. Bu insülin bazal insülin (açlık insülini) olarak da adlandırılmaktadır. Bazal insülin gün içerisinde tercihen bir kez sabah veya akşam şeklinde uygulanmaktadır.

İnsülin vücudun hemen her bölgesinden yapılabilmektedir. Sıklıkla üst kol, kalça üst kısmı, bacak üst kısmı ve göbek çevresinden yapılır. Önemli olan ve unutulmaması gereken iğne yapılan yerlerin devamlı olarak değiştirilmesi gerekliliğidir. Eğer devamlı olarak aynı bölgeye insülin yapılırsa bu bölgelerde yağ tepecikleri oluşur. Bu bölgeler görüntü olarak hoş olmayacağı gibi insülin emilimini de etkilemektedir.

İnsülin İnfüzyon Pompa Sistemleri

Çoklu doz insülin uygulamasına benzer, ancak günde 4 kez enjeksiyon yapmak yerine 48-72 saat ara ile iğne ucu değiştirilir. Bu cihazı (pompa) çocuk sürekli üzerinde taşır; sürekli olarak az az verilen insülin ile bazal gereksinim sağlanır, yemek saatlerinde önceden hesaplanmış olan insülin cihazın düğmelerine basılarak verilir. Gün içindeki değişken   bazal insüline müdahale edilebilir. İnsülin infüzyon pompa tedavisi tedavinin kurallarına uyulduğu sürece Tip 1 diyabet tedavisine esneklik kazandırmaktadır. Tedavinin uygulanabilmesi için Tip 1diyabetli çocuk ve ailesinin istekli olması ve iyi bir diyabet eğitimi alması gerekmektedir. Kurallara uyulmaz ise hipoglisemi ve buna bağlı koma, hiperglisemi ve buna bağlı koma sık görülür.

Evde Kan Şekeri Takibi Nasıl Yapılmalıdır?

Tip 1 diyabet ömür boyu birlikte yaşayacağımız bir durumdur. Diyabet kontrolünün olabilmesi için bir diyabet ekibi gerekmektedir. İdeal olarak normal kan şekeri değerlerine ulaşılması gerekmektedir. Ancak çocuğun yaşına ve yaşam modeline göre hedeflenecek kan şekeri aralıkları değişebilir. İyi bir diyabet kontrolü sağlayabilmeniz için, her yemekten önce ve özellikle gece yatmadan önce kan şekeri ve günde en az bir defa olmak üzere tokluk kan şekeri ölçülmelidir. 

Kan Şekeri İzlemi

Kan şekeri ölçümü bölümünde anlattığımız gibi parmak ucundan kan şekerimiz ölçülebilmekte ve insülin dozlarımıza karar verebilmekteyiz. Kapiller (Parmak ucu kan şekeri) kan şekeri ölçümünün dışında cilt altı sıvıdan şeker izlemi yapan cihazlar bulunmaktadır. Bu ölçüm sistemlerinin amacı cilt altı sıvıdaki şekerin nasıl gittiğini göstermektir. Yani şeker düzeyiniz 200 mg/dl olduğunda bu değer düşmeye mi başladı, yükseliyor mu yoksa sabit mi kalıyoru göstermektir. Cilt altı sıvıdan şeker ölçümü için 2 ayrı yöntem bulunmaktadır

1)Sürekli glukoz ölçüm cihazları: Gerçek zamanlı olarak kan şekerini ve eğilimlerini, 24 saat boyunca takip edebilmeyi sağlar. Bu sistemler cilt altı sıvıdaki glukozu ölçtükten sonra verici yardımı ile verileri cep telefonu uygulaması veya vericinin bağlı olduğu cihaza gönderir. Vericiden gelen glukoz değerleri cep telefonunun veya cihazın ekranı üzerinde her 5 dakikada bir yenilenerek görüntülenir. Kullanılan cihaza göre değişmekle birlikte kan şekeri yüksek, düşük gibi sesli alarmlar alınabilir. Tüm cihazlar verileri internet ortamından sağlık çalışanına veya aileye gönderebilme özelliğine sahiptir. Veriler bazı cihazlarda anlık olarak da aile bireyi veya sağlık çalışanı ile paylaşılabilmektedir.

2)Anlık glukoz ölçüm sistemi: Kapiller kan şekeri sisteminin yerine kullanılmak üzere planlanmış bir cihazdır. Cilt altı sıvıdaki glukozu kişinin istediği zaman göstermekte, sürekli glukoz izlemi yapmamaktadır. Şeker yükseldiğinde veya düştüğünde uyarı verecek alarm sistemi yoktur. Sensör okutulduğunda ekranda glukoz ölçümü ve son 8 saatin glukoz seyrini vermektedir.

 

Sürekli veya anlık glukoz ölçüm cihazları; insülin uygulanan tüm bölgelere 5 mm bir iğne yardımı ile takılmakta sonrasında iğne çıkarılmaktadır. Sensör değişimi markalara göre değişmekle birlikte 6-14 gün ara ile yapılmaktadır.