TROİD - GUATR

Hipotirodi
Boynun ön kısmında bulunan ve tiroid hormonu üreten bezin yeterli hormon
üretememesidir. Tiroid hormonları temel olarak büyüme ve özellikle beynin
gelişme üzerine etkilidirler. Ayrıca vücutta bulunan her bir hücrenin oksijen, yağ,
protein ve şeker kullanımını kontrol etmektedirler.
Çocuklarda neden hipotiroidi olur?
Doğumsal ve Edinsel nedenler farklıdır.
Doğumsal hipotiroidiler
Yenidoğan döneminden itibaren hipotiroidi vardır. Sadece %5’i kalıtsal, geri kalan
%95’i ise kalıtsal değildir. Annenin kullandığı bazı ilaçlar, annede yetersiz iyot
alımı ve nadiren dolaşımla annenin çocuğuna geçen bazı maddeler buna neden
olabilir. Doğumdan sonra topuktan alınan kan ile hipotiroidi taraması ile ilk 2-3
haftada bulgu olmadan tanı konup tedavi edilebilir. Yenidoğan döneminde
saptanan uzamış sarılık, daha sonraki dönemlerde giderek belirginleşen dil
büyüklüğü, göbek fıtığı, kabızlık, kaba sesle ağlama, el ve ayaklarda soğukluk, diş
çıkmasında gecikme, boy uzamasında gerilik olursa doğumsal hipotiroididen
kuşkulanmalıyız. Bu dönemde tanı konmaz ise ileride çocuğun zihinsel ve bedensel
gelişimi geri kalır; öğrenme güçlüğü, matematikte başarısızlık, ince hareketlerde
gerilik olur. Ayrıca boy kısalığı, ciltte kuruluk, kabızlık olabilir.
Tedaviye ne zaman başlanmalıdır?
Tedaviye mümkün olduğunca erken başlanmalıdır. Tiroid bezinin üretemediği
hormon, ilaç olarak her gün ağızdan verilir. İlaç tablet şeklinde olup, her sabah aç
karnına, tek doz olarak verilmeli ve doktora danışılmadan asla kesilmemelidir.
Tedavi başlangıcının yenidoğan bebeklerde doğumdan sonraki 15 günü geçmemesi
idealdir. Hipotiroidi saptanan bir çocuk genelde yaşam boyu ilaç kullanmalıdır,
ama bazı nadir durumlarda hipotiroidi geçici olup doktor kontrolünde ilaç
kesilebilir. İlaç soya proteinli mamalar ve besinler ile demir içeren ilaçlar ile
birlikte kullanılmamalıdır. Hipotiroidili bebekler doktorun önerilerine göre tanı
konduğunda 15-30 günde bir, daha sonra 1-3 ay ara ile kontrole gitmelidir. Eğer
doktor ilaç miktarında değişiklik yapmış ise 7-15 gün içinde kontrol için kan
verilmelidir. Kan örneği alındıktan sonra ilaç verilmelidir.

Guatr
Tiroid boynun ön tarafında yerleşmiştir, normal boyutta olduğu zaman görülmez
ve elle hissedilmez, büyüdüğü zaman elle hissedilir ve baş normal durumda veya
geriye atıldığı zaman görünür hale gelir. Tiroid bezinin büyümesine guatr denir.
Sıklıkla hashimota tiroditi, Graves hastalığı veya iyot yetersizliği, nadiren de
tiroid bezi kanserleri guatra yol açar.
Besinler ile yetersiz iyot alınması sonucunda iyot eksikliği oluşur. İyot eksikliği
bazı ülkelerde guatrın en sık nedenidir. İyot, tiroid hormonunun yapımı için
gerekli olan çok önemli bir maddedir. Özellikle deniz ürünleri iyottan zengindir.
Sularda bulunan iyot miktarı da çok önemlidir. İyot alımı yetersiz olursa tiroid
bezinin çalışması bozulur ve bez büyür. İyot eksikliği bölgesel olduğundan o
bölgede yaşayanların çoğunluğunda guatr olur. İyot eksikliği bölgelerinde yaşayan
çocukların zeka düzeylerinde ve okul başarılarında düşüklük görülebilir. Eğer iyot
eksikliği ileri yaşlara kadar devam ederse yetişkinlerin anlama ve kavrama
yetenekleri bozulur, meslekte başarısızlığa yol açar. Ülkemizde yaklaşık 3 milyon
kişi iyot eksikliği bölgelerinde yaşamaktadır. Bu nedenle iyot eksikliği halk sağlığı
sorunu olarak kabul edilmektedir. Önlem olarak iyotlu tuzun kullanılması
yasallaştırılmış ve yaygın hale getirilmiştir
Guatr tanısı almış hastalarda tiroid hormonları kanda üç farklı durumda
saptanabilir:
Normal düzeylerde olabilir: Hastaların büyük bir kısmında normal düzeylerde
tiroid hormonları ile seyreden bu tip guatra basit guatr denir,
Artmış düzeylerde olabilir: Bu duruma hipertiroidi denir. Hipertiroidizm tiroid
bezinin aşırı çalışması ve fazla miktarda hormonun kana salgılanmasıdır. Bu
durumun nedeni çoğunlukla Graves Hastalığıdır. Bazen de Hashimoto tiroiditinde
kısa süreli hipertiroidi görülebilir. Bu hastalıklarda bağışıklık sisteminde gelişen
bir hata nedeni ile tiroid bezinin normal çalışması bozulur. Aşırı hormon üretilir
ve salgılanır, aynı zamanda guatr gelişir. Çocukta sıkıntı, sinirlilik, terleme,
çarpıntı, uykusuzluk, kilo kaybı, aşırı hareketlilik, ishal görülebilir.
Azalmış düzeylerde olabilir: Bu duruma hipotiroidi denir. Hipotiroidizm tiroid
bezinin az çalışması ve kanda hormon düzeylerinin düşük olmasıdır. Bu genellikle
çocukluk ve ergenlik çağında Hashimato Hastalığı denilen tiroid bezinin iltihabi
hastalığında görülür. Ayrıca doğuştan hormon yapımında olan hatalar sonucunda

kanda hormon miktarı azalır, bebek ve çocuklarda guatr oluşur. Çocukta
durgunluk, büyümede duraklama, zeka geriliği, aşırı uyku, kilo alma görülebilir.
Guatr nasıl tanınır ?
Doktor muayenesi ile tiroid bezinin büyüklük derecesi ve varsa nodül saptanır.
Tiroid ultrasonografisi ile tiroid bezinin büyüklüğü, yapısının düzgünlüğü ve nodül,
kist varlığı daha ayrıntılı gösterir. Kanda tiroid hormonlarının ölçümü bezin az
veya çok çalıştığını ve tiroid antikorları ölçümü (gerekirse) Hashimoto ve Graves
hastalığı konusunda bilgi verir. İnce iğne biyopsisi tiroid nodül, kanser ve iltihabi
durumlarının tanısında önemlidir.